Маҷаллаи Сафо
Чеҳра
Маслиҳати муфид
Номаҳо
«ШОҲНОМА» - осори гаронарзиши миллат
Ҳамосасарои машҳури қавмҳои ориёинажод Ҳаким Абулқосим Фирдавсӣ соли 940 мелодӣ дар деҳаи Пожи Тӯс, наздикии шаҳри Машҳади имрӯза (Эрон) дар оилаи марди заминдор (ашрофзода) чашм ба олами ҳастӣ кушодааст. Фирдавсӣ айёми кӯдакию навҷавониро бо меҳнат ба омӯзиши забони форсии дарӣ, забони арабӣ ва ба забони паҳлавӣ сарф карда, ба таъриху тамаддуни миллат, осори беназири гузаштагон ошноии бештар пайдо кард. Аз нигоҳи муҳаққиқи барҷастаи тоҷик Абдунабӣ Сатторзода дар замони Фирдавсӣ «Ниёз ба якпорчагии ҳамагонӣ барои ҳифзи дастовардҳои фарҳангӣ, бақои таърих ва қавмияти Эрон беш аз пеш эҳсос мешуд».
Шиносоӣ бо «Шоҳнома» - и Абӯмансурӣ ва ҳазор байти маснавии нотамоми Дақиқӣ дар дили устод Абулқосим Фирдавсӣ шавқи эҷоди шоҳасари таърих, китоби безаволи «Шоҳнома»- ро пайдо кард. Фирдавсӣ дар чилсолагӣ ба навиштани шоҳасари худ оғоз бахшида, дар ҳафтодсолагӣ онро ба итмом расонид. Боз 5 соли дигар «Шоҳнома» - ро ба замон мувофиқ кунонида, ба шоҳи сулолаи ғазнавиён Султон Маҳмуд бахшид. Аммо Султон Маҳмуд натанҳо «Шоҳнома» - ро қадр накард, балки дар паи таъқибу озори шоир шуд. Солҳои охири умри шоир дар азобу оворагардиҳо сипарӣ шуд. Ҳатто мурдаи Фирдавсиро бо баҳонаи он ки ӯ рофизӣ мебошад, ба қабристони мусулмонон роҳ надоданд. Ҷасади шоирро дар боғе, ки аз падараш мерос монда буд, ба хок супориданд. Ин тахминан миёни солҳои 1009 – 1015 буд.
«Аё шоҳ Маҳмуди кишваркушой,
Зи кас гар натарсӣ, битарс аз худой», - эҷоди шоир низ ба ҳамон рӯзгори нобасомон рост меояд. Аммо таърих гувоҳ аст, ки новобаста ба ноадолатии замона устод Абулқосим Фирдавсӣ шоҳасаре ба номи «Шоҳнома» иборат аз 60 ҳазор байт иншо кард ва номи худро зиндаву ҷовид гардонд.
Биноҳои обод гардад хароб,
Зи борону аз тобиши офтоб.
Пай афкандам аз назм кохе баланд,
Ки аз боду борон наёбад газанд.
Бад – ин нома бас умрҳо бигзарад,
Бихонад, ҳар он кас, ки дорад хирад.
Намирам аз ин пас, ки ман зиндаам,
Ки тухми суханро парокандаам.
Ҳар он кас, ки дорад ҳушу рою дин,
Пас аз марг бар ман кунад офарин.
Чуноне олимони забардасти замон, муҳаққиқони «Шоҳнома» - и безавол устодони зиндаёд Камол Айнӣ ва Зоҳир Аҳрорӣ нигоштаанд: «Шоҳнома» - и Ҳаким Абулқосим Фирдавсӣ аз шумори он осори гаронбаҳои фарҳангист, ки чун китоби халқ дар канори ишқу ихлос ва оғӯши завқу андешаи мардумон аз осеби забонаҳои дуду оташи ҳаводиси рӯзгорон ва дандонаҳои арраи бедоди замонҳо то имрӯз маҳфуз мондааст. Ин китоб шореҳи сарнавишти пурмоҷарои инсони боҳушу фарҳанг, мубориз ва диловар, ватанпараст, худованди латифтарин афкору эҳсос, номаи розу ниёз, набарду пирӯзӣ, ваҳдат ва ҳамбастагии халқҳо дар набард бо деви бедоду ситам, зулмот ва зиштиву дадманишӣ, ҳамосаи азамат, хирад ва заковат, неруи бузурги халлоқи инсон, достони ишқи безавол, таърихи суннат ва анъаноти писандидаи мардум мебошад».
Дар ҳақиқат, «Шоҳнома» - осори гаронарзиши мардуми ориёитабор асрҳои аср миёни халқи ҷаҳон шуҳрат ва маҳбубияти баланд пайдо карда, мақоми муаллиф ва шоҳасари ӯ мақоми миллати тоҷикро дар дунё муаррифгар мебошад. Барои мо мояи ифтихор аст, ки устод Абулқосим Фирдавсӣ тоҷики асил асту «Шоҳнома» - и бузургаш аз ҷониби олимони маъруфу муътабари Шарқу Ғарб пайваста мавриди таҳқиқу омӯзиш қарор дошта, ба забонҳои гуногуни халқи олам нашр шудааст. Аз замони Шуравӣ то ба имрӯз «Шоҳнома» - и безавол дар 9 ҷилд рӯи чоп омадааст.
Хушбахтона, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, бахусус, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон боз як иқдоми миллатдӯстонаро амалӣ гардонида, ба монанди китоби «Тоҷикон» - и Қаҳрамони Тоҷикистон, аллома Бобоҷон Ғафуров, «Шоҳнома» - и безаволи Ҳаким Абулқосим Фирдавсиро бознашр намуда, ройгон ба ҳар як оилаи тоҷикистонӣ тақдим менамоянд, то миллати соҳибтамаддун шоҳномахонӣ кунад. Зеро:
«Ҳар он кас, ки шоҳномахонӣ кунад,
Агар зан бувад паҳлавонӣ кунад».
Дар баробари дигар олимону муҳаққиқони «Шоҳнома» хизмати Нависандаи халқии Тоҷикистон устоди зиндаёд Сотим Улуғзода дар баргардонидани достонҳои «Шоҳнома» аз назм ба наср хизмати арзанда кардааст.
Муҳаққиқони осори шоир «Шоҳнома» - ро ба се бахш тақсим кардаанд:
1. Давраи асотирӣ: аз подшоҳии Каюмарс нахустин башар ва нахустин подшоҳ то замони подшоҳии Фаридун
2. Давраи паҳлавонӣ: аз қиёми Кова то марги Рустам
3. Давраи таърихӣ: аз охирҳои аҳди Каён ба баъд
Ҳаким Абулқосим Фирдавсӣ тавассути «Шоҳнома» - и безаволи худ инсонро дар руҳияи ватандӯстӣ, омӯзиши илму дониш, хирад тарбия ва роҳнамоӣ намуда, дар офариниши олам, мардум, офтобу маҳтоб низ андешаҳои бикр баён намудааст:
Тавоно бувад, ҳар кӣ доно бувад,
Ба дониш дили пир барно бувад.
Ё дар боби «Гуфтор андар ситоиши хирад» мефармояд:
Хирад раҳнамою хирад дилкушой,
Хирад даст гирад ба ҳар ду сарой.
Хирад афсари шаҳриёрон бувад,
Хирад зевари номдорон бувад.
Хирад зиндаи ҷовидонӣ шинос,
Хирад мояи зиндагонӣ шинос.
Як хизмати бузурги Фирдавсӣ дар он аст, ки ӯ тавассути «Шоҳнома» номҳои асотирию таърихиро зиндаю ҷовид гардонд. Бо офариниши образҳои мусбату манфӣ нишон дод, ки то дунё пойдор аст, қувваҳои некию бадӣ дар набард хоҳанд буд. Аз ҳама муҳимаш «аз бадӣ дур будан сари ҳамаи накуиҳост».
Аз рӯи достонҳои машҳури «Шоҳнома» -и Ҳаким Абулқосим Фирдавсӣ «Рустам ва Суҳроб», «Бежан ва Манижа», «Сиёвуш» ва дигар достонҳо синамогарони тоҷик ва дунё филмҳо омода карда, ба забонҳои гуногун пешниҳоди аҳли башар намудаанд, ки ин ҳам башорати соҳибтамаддун будани миллати тоҷикро баёнгар мебошад. «Шоҳнома» осори гаронарзиши миллат, хамосаи инсон ва тамаддуни башарӣ буда, мояи ифтихору сарфарозии мардуми ориёитабор ба ҳисоб меравад.
Саидзода Шералӣ,
узви Иттифоқи журналистони Тоҷикистон
Добавить комментарий
Ахбор
Наздики 20 километр заҳбуру заҳкашҳо тоза карда шуд 14:48БОХТАР. АРЧАИ СОЛИНАВӢ ҚОМАТ АФРОХТ 14:10ТАДБИРҲОИ ОБОДОНӢ ДАР ШАҲРИ БОХТАР 15:25ДАР НОҲИЯИ ПАНҶ ҲАМА СОҲАҲО БА ЗИМИСТОН ОМОДААНД 13:51Ҷ. БАЛХӢ. ҶУДОШАВИИ ОИЛАҲО КОҲИШ ЁФТААСТ 12:11Тақдими 30 ҳазор сомонӣ ба дастаи“Бохтар – ситӣ” 14:31Кӯшониён. Аёдати оилаҳои сарбозони шаҳидшуда 13:54Дар ноҳияи Вахш панҷ бинои баландошёна бунёд мешавад 14:12
Маҷаллаи №6-2019
Серхонандаҳо
БЕШ АЗ 2940 КОМПЮТЕР ТАЪМИР КАРДА ШУД
ИМЗОИ СОЗИШНОМАҲО БА МАБЛАҒИ 8 МИЛЛИОН ЕВРО
“ХАТЛОН – 1” МАҚОМИ АВВАЛРО ИШҒОЛ НАМУД
БЕШ АЗ 3 ТОННА МАҲСУЛОТИ ПАСТСИФАТ НОБУД КАРДА ШУД
Кӯшониён. Тақдими сару лисоби зимистона ба ятимони кул
ВАХШ. 23 СИНФХОНАИ ИЛОВАГӢ БА ИСТИФОДА ДОДА ШУД
САОДАТИ БУЗУРГ - РӮЗИ ЭҲЁИ ВАТАН
ТАҶЛИЛИ БОШУКӮҲИ РӮЗИ ПАРЧАМИ ДАВЛАТӢ ДАР ХАТЛОН
Ҷ. БАЛХӢ. ҶУДОШАВИИ ОИЛАҲО КОҲИШ ЁФТААСТ
ДАР НОҲИЯИ ПАНҶ ҲАМА СОҲАҲО БА ЗИМИСТОН ОМОДААНД
